نقد و بررسی
روان شناسی یازدهم هدف دار مشاوران آموزش
مقدمه
کتاب روان شناسی یازدهم هدف دار مشاوران آموزش از جمله کتابهایی است که واقعاً لفظ جامع برازنده آن است. درسنامه کامل، سؤالهای تشریحی کافی و متنوع، سؤالهای تستی متنوع و متفاوت با میزان تناسب و توازن کافی، مجموعه مناسبی برای دانشآموز سال یازدهم را فراهم آورده است. هدف از تولید این کتاب را میتوان به صورت خلاصه اینگونه ذکر کرد که مولف قصد ارائه یک پکیج کامل و درعین حال خلاصه برای دانشآموز سال یازدهم را داشته است. لحن کتاب مانند لحن کتاب درسی است و البته در لابه لای درسنامهها نکاتی فراتر از کتاب درسی مشخص شده و باکسهای آموزشی آورده شده که ازجمله خلاقیتهای جذاب این کتاب میتواند باشد.
درسهای کتاب روان شناسی 11 مشاوران آموزش به ترتیب در این کتاب ذکر شدند و ابتدا درسنامه، سپس سؤالات تشریحی و در آخر سؤالات تستی آورده شدهاند. دانش آموزان سال یازدهم می توانند استفاده بسیار خوبی از این کتاب ببرند و همچنین دبیران درس روانشناسی میتوانند از هر کجای این کتاب نکته مثبت و خلاقانه ای برای ارائه بهتر درس به دانشآموزان استخراج و استفاده کنند. در ادامه به بررسی بخشهای مختلف این کتاب میپردازیم.
آموزش (درسنامه)
در درسنامه کتاب روانشناسی یازدهم مشاوران آموزش حوصله زیادی به کار رفته است. مؤلف محترم در ابتدای امر، مقدمهای از درس پیش رو را ذکر کرده و سپس وارد مبحث میشود. در لابلای درسها نکاتی فراتر از نکات کتاب آورده شدند که در باکسهایی به صورت نقطهچین ذکر شدهاند. این نکات باعث ایجاد جذابیتهای بینظیری در این کتاب شده است که در سایر کتابهای کمک درسی به ندرت دیده میشود. به طور مثال در صفحه ۸۹ و صفحه ۱۴۷ و موارد دیگر نکاتی بیشتر از نکات کتاب درسی ذکر شده است.
قسمت دیگر که بسیار حائز اهمیت و نقطه قوت این کتاب است و نیز این کتاب را از سایر کتاب ها متمایز میکند، آوردن پاسخ فعالیتها و دقت کنید های کتاب درسی است. به طور مثال در صفحه ۳۸، صفحه ۶۹ یا ۷۰ شاهد پاسخگویی فعالیتهای کتاب درسی هستیم. همچنین مؤلف محترم به ذکر خلاصه کتاب درسی بسنده نکرده اند و مطالب کتاب درسی مفصل توضیح داده شده اند و مثالهای کتاب درسی را برای دانشآموز جا میاندازند. نمونه این مثالها را در صفحه ۷۵ شاهد هستیم.
نکته مثبت دیگر کتاب روان شناسی یازدهم هدف دار مشاوران، استفاده از جدولهاست. بخشهایی از کتاب که طولانیتر بوده و دارای نکات ریز و طبقهبندیهای زیاد است را به صورت جدول و نمودارهای مرتب می بینیم که به دانشآموزان در یادگیری و به خاطر سپردن این موارد کمکهای زیادی میکند. به طورکلی میتوانیم بگوییم با درسنامه کامل و مفصل روبرو هستیم که درعین حال حوصله سر بر نیست و دانشآموز را از درس زده یا خسته نمیکند.
در میان کتابهای کمک درسی که مربوط به دوره پایه هستند -نه صرفاً سال آخر- درسنامه کتاب روان شناسی یازدهم هدف دار مشاوران آموزش یک مورد بسیار مناسب و دارای نکات مثبت فراوان است. همانگونه که گفتیم شکلهای کتاب درسی، نمودارها و نیز مواردی مانند صفحه ۷۲ بسیار بیشتر از کتاب درسی توضیح داده شدهاند که باعث میشود درسنامه این کتاب نمره بسیار بالا و مثبتی داشته باشد.
تست (تمرین)
کتاب روان شناسی 11 مشاوران آموزش از مجموعه هدف دار مجموعا ۱۲۵۷ تمرین و تست برای ۸ درس این کتاب دارد. توزیع و توازن پخش این تست ها بسیار مناسب است و نکته مثبت این کتاب آن است که به بخش تشریحی نیز توجه شده است. در بخش تشریحی شاهد ۴ نوع اصلی سؤالات امتحانی هستیم و همچنین این سؤالات بهصورت طبقهبندی ریز آورده شده اند. به طور مثال فصل اول روانشناسی به سه بخش تقسیم شده است. به عبارت دیگر میتوانیم بگوییم سؤالهای تشریحی به صورت میکرو طبقهبندی آورده شده اند. این نکته بسیار مثبت است که به دانشآموز کمک میکند اگر معلم درس را تا پایان ارائه نکرده است، بتواند تا همانجایی که تدریس شده است از این کتاب استفاده کنند.
نکته دیگر آن است که سؤالهای صحیح و غلط و جای خالی هر کدام یک سؤال جداگانه شمرده شده اند، اما با وجود این نکته هم تعداد سؤالات کتاب زیاد و کافی است. تیپهای متنوع سؤالهای تشریحی یعنی صحیح و غلط، جای خالی، وصل کردنی، پاسخ کوتاه و پاسخ بلند همگی آمده اند. پرسشهای تستی نیز مانند بخش تشریحی انواع و اقسام سؤالات را در بر دارد. البته از نظر پیشروی مطالب به صورت میکرو طبقهبندی آورده نشده است. هر تستی با عنوان مفهومی، حافظهای یا کنکاشی در دسته خاصی قرار گرفته است؛ این نیز از نکتههای مثبت سؤالات کتاب روان شناسی یازدهم هدف دار مشاوران آموزش است.
از بخش سؤالات فوقالعاده این کتاب که بگذریم به بخش پاسخنامه میرسیم. متأسفانه در پاسخنامه آن حوصلهای که در طراحی سؤالات به خرج داده شده است، دیده نمیشود. در سوال ۱۲۰، سؤال ۱۲۲ و ۳۲۴ بخش سوم هیچ توضیح اضافه ای آورده نشده است. همچنین سؤالهای وصل کردنی صرفاً به آوردن یک حرف و عدد بسنده شده است. در تست ها به زحمت پاسخ از یک خط تجاوز میکند. هرچند که در مواردی تست نیز به صورت کامل ذکر شده، مانند سوال ۲۱۲. اما به طور کلی پاسخنامه آن حد محکم مثل قسمت سؤالات نیست. در نهایت اگر از پاسخنامه کتاب چشمپوشی کنیم، تستها و سؤالات تشریحی با در نظر گرفتن این حقیقت که برای دانش آموزان سال یازدهم دستچین شدهاند، نمره بسیار بالا و قابل قبول میگیرند.
ظاهر کتاب
روی جلد کتاب روان شناسی یازدهم مشاوران آموزش از تصویری در رابطه با علم روانشناسی استفاده شده است. جلد پشت کتاب به تبلیغ کتابهای انتشارات مشاوران پرداخته است، در جلد داخل کتاب نیز سخنانی از متخصصان رشتههای مختلف علوم انسانی آورده شده است. رنگ زمینه کتاب آبی روشن یا فیروزهای است. جنس کاغذ کتاب مناسب و جلد کتاب نیز به نظر محکم و بادوام است. همچنین در ابتدای هر درس از شکلهایی استفاده شده که خلاقانه و دربرگیرنده مفهومی ظریف از درس پیش رو است.
جمع بندی
در نهایت کتاب روانشناسی 11 هدفدار مشاوران کتابی مفید و مفصل است. به دانش آموزان سال یازدهم توصیه میشود، همواره این کتاب را در کنار کتاب درسی مورد مطالعه قرار دهند. چرا که هم در بخش تستی و هم در بخش تشریحی سؤالات چالشی و مناسبی دارد. مهارتهای کسب شده از آنها چه در امسال و سال آینده کمک میکند و به عبارت دیگر، پکیج کاملی برای دانش آموزان سال یازدهم است، اما برای دانش آموزان سال دوازدهم این تعداد تست کافی نیست. سخن آخر آنکه این کتاب از معدود کتابهایی است که در کتابهای پایه با این ظرافت و دقت تألیف شده است.